مس با طرح سنتی و میناکاری

مس با طرح سنتی و میناکاری

یکی از زیبا ترین هنرهای ایرانی، نقاشی (Painting) کردن بر روی سطوح مختلف می باشد که در قالب هنرهای متعدد جلوه می نمایند. نقاشی کردن بر روی ظروف مسی به میناکاری روی مس یا مس و پرداز معروف می باشد. در این هنر چشم نواز نقوش سنتی زیبا بر روی ظروف مسی منظره زیبایی را ایجاد می نماید.میناکاری روی مس یکی از هنر هایی است که ظروف دکوری مسی را زیبا تر و شکیل تر میکند.

مس و پرداز یا میناکاری روی مس چیست؟

صنایع دستی و هنرهای مختلف رایج در ایران از تنوع بسیار بالایی برخوردار ند . میناکاری یکی از هنرهای رشته نقاشی است  که بر روی ظروف مسی لعابی این کار انجام می گیرد. یکی از زیر مجموعه ها و شاخه های ( هنرمیناکاری ) نقاشی مس و پرداز می باشد.

در صنایع دستی مس و پرداز

که بیشتر در شهر زنجان و اصفهان رواج یافته است بخشی از بدنه ظروف مسی را با نقوش زیبا در رنگ های مختلف به ویژه آبی لاجوردی و رنگ فیروزه ای، نقاشی می نمایند . مس پرداز و محصولات ساخته شده با استفاده از این هنر طرفداران فراوانی داشته  و گردشگران و مسافران برای عزیزان خود این محصولات را به عنوان سوغات خریداری می نمایند.

مس با طرح سنتی و میناکاری

در هنر میناکاری روی مس نقوش سنتی و گل و بوته هایی که در هنرهایی مانند تذهیب و میناکاری طراحی می شود بر روی بدنه فلز کار می شود. در رنگ زمینه این طراحی بیشتر رنگ های تیره مانند آبی لاجوردی، سرمه ای، مشکی و قهوه ای تیره به کار گرفته می شود . گل های ختایی و پردازهای ظریفی که در این هنر اجرا می شود شباهت فراوانی با هنر مس و پرداز دارد.

ظروف مسی

ساخته شده و مورد استفاده در صنایع دستی مس پرداز باید دارای ضخامت کافی باشند. ضخامت و میزان خلوص فلز مس مقاومت بالای آن را تأمین می نماید . یکی از خاصیت های فلز مس ترکیب شدن آن با اکسیژن هوا و اصطلاحاً اکسید شدن مس می باشد. در هنر مس و پرداز بر روی فلز مس لایه ای از پلی استر قرار داده می شود که از اکسید شدن آن جلوگیری لازم ایجاد گردد.

آموزش  مراحل میناکاری روی مس یا مس و پرداز :

مهم ترین مرحله در ساخت ظروف میناکاری مسی  این است که زیر ساخت آن را آماده نماییم . زیرساخت را معمولا به دو روش خم کاری و چکش کاری انجام می دهند . ما برای شما روش چکش کاری که با آن ظروف مینا را ایجاد می نمایند و مراحل میناکاری روی مس را توضیح خواهیم داد.

در مراحل اولیه

• مرحله نخست با استفاده از انواع چکش کاری هایی که وجود دارد شکل مورد نظر خود را مانند بشقاب، گلدان و… را ایجاد می نمایند. برای این کار بعد از هر بار که چکش کاری را انجام می دهند، شی ء ایجاد شده را درون آتش قرار داده و دوباره آن را چکش کاری می نمایند تا شکلی که مد نظر است ایجاد شود.
• پس از این که شکل ظرف مینای مورد نظر ایجاد گردید. باید ظرف رو از هر نوع آلودگی و کثیفی که احیانا وجود داشته پاکسازی نمایند. اگر احیانا حتی اثر انگشت کوچکی وجود داشته باشد باعث می شود چسب لعاب مینا به درستی چسبیده نشود و درسطح ظرف میناکاری بریدگی هایی ایجاد نماید.
• بعد از آن که ظرف را از هر گونه جرم و آلودگی پاک شد نوبت به آماده کردن لعاب می رسد. پودر لعابی که استفاده می گردد به علت این که وزن حجمی آن زیاد می باشد و همچنین غیر محلول می شود از یک غلظت دهنده به اسم به دانه استفاده می کنند و ترکیبی از هر دو را با نسبت مخصوص استفاده می کنند تا چسبندگی لعاب بیشتر گردد.

سپس

• پس از این که لعاب رو آماده کردند نوبت به لعاب کاری ظرف میناکاری می رسد. لعاب کاری را یا با اسپری انجام میدهند یا به روش دستی آن را انجام می دهند. تفاوت روش اسپری و دستی در این است که در روش اسپری، لعاب را در اتاق کوچکی که وجود دارد و به اتاق اسپری نیز معروف است قرار می دهند و اسپری را روی سطح ظرف می پاشند . اما در روش دستی لعاب مورد نظر را روی سطح ظرف می ریزند تا تمام سطح آن پوشانده شود.

در مراحل پایانی

• پس از این که لعاب به طور کامل روی سطح ظرف مورد نظرمان نشست و پوشانده شده ، لعاب را پخت می دهند. برای پختن دمای کوره را روی 900 درجه سانتی گراد قرار می دهند و لعاب را به مدت دو سه دقیقه داخل آن قرار می دهند و پس از این که استاد کار تشخیص داد لعاب به خوبی پخته شده ظرف را از کوره خارج می کنند و می گذارند تا کم کم سرد بشود . رنگ لعاب پس از سرد شدن به رنگ سفید در می آید.
• در این مرحله رنگهای مورد نظر برای میناکاری را آماده می کنند. رنگ های مورد نظر رنگ های نسوزی هستند و اکثر آن ها از پودر اکسید فلزها تشکیل شده است .
• در این مرحله طرح مورد نظر را روی لعاب انتقال می دهند. برای انجام این کار استادکار میناکاری طرح مورد نظر خود را که معمولا از نقش های اسلیمی ، گل و مرغ ، شگارگاه و… است را روی کاغذ می آورند و بعد کاغذ را سمباده کاری یا سوزن کاری می کند. برای این کار خط های طرح مورد نظر را در نزدیک هم سوراخ سوراخ می کند. بعد با استفاده از خاکستر طرح را روی شی ء لعابی پیاده سازی می کنند.
• در این مرحله نقاشی را باید انجام داد. برای این کار اول خط های اصلی طرح را قلم گیری می کنند و بعد قسمت های مورد را رنگ آمیزی می کنند.

آخرین مرحله

• در این مرحله نوبت به پخت نقاشی می رسد. بعد از این که نقاشی مورد نظر را روی لعاب(پلی استر) انجام دادند دوباره باید ظرف مورد نظر را داخل کوره حرارت دهند. البته دمای حرارت کوره رادر این حالت بین 600 تا 700 درجه سانتی گراد قرار می دهند. بعد از این که پخت نقاشی مینا تمام شد روی آن را با لعابی که شفاف است می پوشانند و بعد دوباره می پزند.

اکنون شما نیز اگر

به میناکاری علاقه مند هستید می توانید فیلم آموزش میناکاری روی مس را تهیه کنید وشروع به کار کنید. اما مهم تر از فیلم میناکاری روی مس آموزش دیدن نزد هنرمندان با تجربه این کار است که به مراتب شما را در هنر آموزی حرفه میناکاری به پیشرفت مییرساند.

انواع ابزار و لوازم مورد نیاز  در میناکاری روی مس :

ابزارکارمیناکاری روی مس با ابزارکارمیناکاری روی سفال تقریبا نزدیک به هم هستند . جز در موارد جزیی که در این قسمت ما به بررسی ابزار کار میناکاری روی مس خواهیم پرداخت.

ابزار کار میناکاری روی مس عبارتند از :

• کوره
• قلم جهت رنگ آمیزی
• انواع قلم دست ساز که توسط خود شخص ساخته می شود
• رنگ مخصوص میناکاری (پودری) (رنگ گیاهی، معدنی یا فلزی که در مینای اصیل میناهای رنگین پودر شده که دمای ذوب نسبتاً پایینی از مینای زیرین دارند)
• صمغ مخصوص در میناکاری
• ظرف مسی لعاب داده شده در طرح دلخواه
• ورقه (طلا، نقره، مس، ورشو، آهن و برنج) به جهت چکش خواری بیشتر واکسید نشدن در دمای ذوب مینا بیشتر از طلای ناب استفاده می شد
• هاون
• کاغذ کپی
• ماده آبگینه ای مینا
• چکش
• سندان
• گیره
• اره کمانی و اره فلز بر
• قیچی فلز بر
• پرگار

نکته:

سیلیس، کربنات، سدیم، پتاسیم، آهک، قلع وسرب نیز از مواد شیمیایی مورد نیاز می باشند.

رنگ ها از ترکیب مواد شیمیایی متفاوتی بدست می آیند به این ترتیب که رنگ زرد از ترکیب آهن، اکسید کروم و قلع و رنگ قرمز با اضافه کردن براکس به کربنات سدیم و ترکیبات طلا و همچنین رنگ سبز از ترکیب کردن کرومات سرب با مس بدست می آیند.

رنگ هایی که در میناکاری به کار گرفته می شوند :

• رنگ های گیاهی که در چیت سازی هم استفاده می شوند .
• رنگ های معدنی که در نقاشی و میناکاری به کار گرفته می شوند.
• رنگ های فلزی که روی شی استفاده می شوند.

تفاوت صنایع دستی میناکاری با مس و پرداز در چیست؟

در حالی که در یک منظر کلی هنر میناکاری و هنر مس و پرداز را می توان از یک خانواده دانست ، لیکن ساخت یک محصول مس و پرداز مراحل متفاوتی از مراحل ساخت یک قطعه میناکاری را طی می کند.

در مس و پرداز پس از آماده شدن سطح فلزی محصول (بشقاب مسین) سطح کار بر خلاف مینا لعاب داده نمی شود، بلکه نقاش مستقیما طرح اولیه نقوش را بر سطح کار کشیده سپس کار، رنگ آمیزی و قلم گیری و پرداخت می شود و در نهایت لایه نهایی پلی استر بر روی کار کشیده و کوره دهی می شود. هرچند مراحل کار مس و پرداز به ظاهر کمتر از مراحل کار میناکاری می باشد اما در این جا به دلیل خلاصه تر شدن مراحل کار و حذف مراحلی از کار منجمله سوهان کاری و پرداخت ایجاب می نماید که هنرمند پردازگر با دقت و ظرافت نقش را بر سطح کار ترسیم و رنگ آمیزی نماید.

لیکن وجه تمایز بارز و عمده محصولات میناکاری و مس و پرداز را می توان :

در طراحی، نقاشی و رنگ آمیزی آن دانست . در محصولات میناکاری عمدتا از رنگ آبی در تونالیته های مختلف آن بهره برده می شود، نقوش تمام سطح کار را یکنواخت پر کرده است و اِلمان ها موج وار از مرکز به سمت لبه ها و حاشیه کار منظم و یکنواخت کشیده می شوند.

میناکاری همانگونه که از معنای لفظی آن برمی آید برگرفته شده از آسمان و گنبد آبی و نیلگون است. تضاد رنگی در آن به چشم نمی خورد و محصول عمدتا به رنگ آبی و سفید نمایان می شود . گل و مرغ ها و خطوط اسلیمی و دوار و بته جقه های به کار رفته در محصول میناکاری بسیار با ظرافت و مینیاتوری طراحی و ترسیم می گردند.

این خصوصیات

در محصولات مس و پرداز به چشم نمی آید بلکه جلوه دیگری از زیبایی و #خلاقیت و رنگ آمیزی را در این دست از محصولات میتو ان به چشم دید. طراحی در مس و پرداز درشت تر، با خطوط و دوایر کمتر اما برجسته تر و آشکارتر انجام می پذیرد، پس زمینه رنگی محصولات مس و پرداز عمدتا از رنگ تیره سورمه ای و به عبارتی آبی تیره شکل می گیرد و گل و بته های طراحی شده بزرگتر و البته با رنگ های متضاد نارنجی، قرمز و بر کار می نشیند. این تضاد رنگی و تمرکز بر جلوه المان های ترسیم شده، جذابیت و چشم نوازی ویژه ای به محصولات مس و پرداز بخشیده است. جلوه ای که می تواند سلیقه و نیاز مخاطبان امروزی محصولات فوق را پوشش دهد.

فروشگاه اینترنتی مسنجان اولین و برترین فروشگاه صنایع دستی از جمله ظروف مسی به هموطنان عزیز خود خدمت رسانی می نماید. انواع ظروف مسی از جمله قابلمه و قاشق و چنگال و دیس و پارچ و… در این فروشگاه قابل خرید است. این محصولات با بهترین کیفیت و اصالت در فروشگاه مسنجان قابل خزیداری هستند. این ظروف مسی در زادگاه اصلی مس (زنجان) با بهترین ظرافت و زیبایی تولید می شوند . برای خرید ظروف مسی متنوع مثل کشکول مسی، پارچ مسی، سینی مسی، میوه خوری مسی و… به وبسایت mesenjan.com و یا دایرکت اینستاگرام  مراجعه نمایید.